มาตรการบัญชีชุดเดียว :
จากกรณีที่กรมสรรพากรได้มีมาตรการให้จดแจ้งใช้บัญชีเล่มเดียว ซึ่งบริษัทฯ ได้เข้าร่วมจดแจ้งใช้บัญชีเล่มเดียวตามนโยบาย ประเด็นคือ บริษัทฯ มีที่ดินที่ไม่ได้อยู่ในระบบบัญชี และต้องการนำทีดินเข้ามาอยู่ในระบบบัญชีให้ถูกต้อง และมีหลักฐานครบถ้วน อยากทราบว่าต้องใช้ราคาใดในการบันทึกบัญชี ซึ่งที่ดินดังกล่าวถือครองมาเป็นระยะเวลานานมาก ไม่สามารถหาราคา ณ วันที่ได้มาได้
(คำถามเดือนมีนาคม 2559)
ตามที่ท่านได้ถามมาต่อกรณีดังกล่าว ถือเป็นการปรับปรุงข้อผิดพลาดในอดีตจากการได้รับที่ดินมาแต่ยังไม่ได้บันทึกบัญชี ซึ่งควรปรับปรุงงบการเงินย้อนหลังไปยังงวดบัญชีแรกสุดที่สามารถสืบทราบได้ว่าเกิดข้อผิดพลาด (ย่อหน้าที่ 65 ของมาตรฐานการรายงานทางการเงินสำหรับกิจการที่ไม่มีส่วนได้เสียสาธารณะ) กิจการต้องสืบทราบข้อเท็จจริงว่าที่ดินดังกล่าวเป็นกรรมสิทธิ์ของกิจการ เช่น เอกสารแสดงกรรมสิทธิ์ต้องเป็นชื่อกิจการ โดยกรณีการหาราคาทุนของสินทรัพย์นั้นให้เป็นไปดังนี้
กรณีการหาราคาทุนของสินทรัพย์ให้เป็นไปตามย่อหน้าที่ 126-128 ของมาตรฐานการรายงานทางการเงินสำหรับกิจการที่ไม่มีส่วนได้เสียสาธารณะคือ ให้รับรู้โดยใช้ราคาทุนที่จ่ายไปในการให้ได้มาซึ่งสินทรัพย์ (มูลค่าที่กิจการจ่ายซื้อไปเพื่อให้ได้รับที่ดินนั้นมา)
แต่หากมีการแลกเปลี่ยนที่ดินกับสินทรัพย์อื่นใดของกิจการโดยไม่มีการจ่ายซื้อ ให้ใช้ราคายุติธรรมของสินทรัพย์ที่นำไปแลกเป็นต้นทุนที่ดิน ยกเว้นว่าราคายุติธรรมของสินทรัพย์ที่ได้รับมา (คือราคายุติธรรมของที่ดิน) สามารถวัดมูลค่าได้น่าเชื่อถือกว่า ก็ให้ใช้ราคาดังกล่าว แต่หากหาไม่ได้ ให้ใช้ราคาตามบัญชีของสินทรัพย์ที่นำไปแลกเป็นต้นทุนของที่ดินที่ได้รับมา
หากไม่มีการเสียประโยชน์ใดๆในสินทรัพย์ของกิจการไปเลย ในการได้มาซึ่งที่ดิน จะต้องสืบทราบให้ได้ว่าที่ดินดังกล่าวได้มาในลักษณะใด เช่น อาจเป็นการได้มาในลักษณะของการลงทุนในบริษัทด้วยที่ดิน ให้รับรู้มูลค่าที่ดินเสมือนการชำระค่าหุ้นด้วยการนำทรัพย์สินมาลงทุน ดังนั้นควรจดทะเบียนเพิ่มทุน และในกรณีนี้มูลค่าที่ดินควรใกล้เคียงกับทุนเรือนหุ้นที่เพิ่มขึ้น (ในทางปฏิบัติมักเทียบเคียงที่มูลค่ายุติธรรมของทรัพย์สินที่นำมาชำระค่าหุ้น)
หากยังไม่สามารถสืบทราบได้ว่าได้รับรายการที่ดินมาได้อย่างไร ให้รับรู้มูลค่าสินทรัพย์ตามกรอบแนวคิดของนิยามสินทรัพย์ในย่อหน้าที่ 26.1.2 ของมาตรฐานการรายงานทางการเงินสำหรับกิจการที่ไม่มีส่วนได้เสียสาธารณะ ซึ่งให้รับรู้สินทรัพย์ด้วยราคาทุนหรือมูลค่าที่วัดได้อย่างน่าเชื่อถือ ซึ่งในกรณีนี้คือมูลค่ายุติธรรม
ทั้งนี้ขอให้ท่านปรึกษาผู้สอบบัญชีของบริษัทซึ่งเป็นผู้มีความรู้ความเข้าใจในข้อมูลและธุรกิจของบริษัทดีกว่า เพื่อให้ได้รับข้อมูลและคำตอบที่ถูกต้องยิ่งขึ้น