การตัดหนี้สูญภาคปฏิบัติงานจริง

            จากประสบการณ์การทำงานในฐานะผู้รับทำบัญชีคนหนึ่งในวงการวิชาชีพบัญชี แม้ว่าจะผ่านประสบการณ์ในการทำบัญชีมานานกว่า 30 ปี แต่ก็ยังไม่เคยทำบัญชีตัดหนี้สูญที่ยุ่งยากข้ามทศวรรษมาก่อน ถือโอกาสนี้ขอเล่าประสบการณ์สู่กันฟังเพื่อเป็นประโยชน์แก่เพื่อนร่วมวิชาชีพบ้างไม่มากก็น้อย

            เรื่องมีอยู่ว่า ผมมีลูกค้ารายใหญ่อยู่รายหนึ่งชื่อบริษัท A ตั้งอยู่ในพื้นที่เขตปริมณฑล เป็นโรงงานอุตสาหกรรม แปรรูปโภคภัณฑ์ชนิดหนึ่ง ซึ่งมีชาวต่างชาติสัญชาติจีนไต้หวันเป็นเจ้าของกิจการ เริ่มประกอบกิจการการค้าในเมืองไทยตั้งแต่ปี พ.ศ. 2542 ต่อมาบริษัท A ได้ทำการปิดงวดบัญชีรอบปี พ.ศ. 2549 ผลปรากฎว่า กิจการมีลูกหนี้การค้ารายใหญ่อยู่รายหนึ่ง ชื่อบริษัท B ตั้งอยู่ในพื้นที่เขตนิคมอุตสาหกรรมจังหวัดชลบุรี ซึ่งมีชาวต่างชาติสัญชาติสิงคโปร์เป็นเจ้าของกิจการ บริษัท B เป็นโรงงานอุตสาหกรรมผลิตอุปกรณ์คอมพิวเตอร์เพื่อส่งออกไปจำหน่ายยังประเทศอเมริกา เป็นที่ทราบกันดีว่าปี พ.ศ. 2549-2553ซึ่งเป็นช่วงที่เศรษฐกิจในประเทศอเมริกาเกิดมีปัญหา เนื่องจากทั้งสองบริษัททำการค้าร่วมกันมาเป็นระยะเวลานาน บริษัท A จึงให้เครดิตการค้าแก่ บริษัท B เป็นจำนวนเงินที่สูงมาก ณ วันสิ้นงวดบัญชีรอบปี พ.ศ. 2549 บริษัท B เกิดมีปัญหาค้างชำระหนี้บริษัท A เป็นจำนวน 100 ล้านบาท (ไม่รวมVAT) บริษัท B ได้ผิดนัดชำระหนี้ล่วงเลยมาเป็นระยะเวลาเกิน 6 เดือน บริษัท A ได้ส่งเรื่องให้ทนายความดำเนินการทวงหนี้ตามกฏหมายแล้ว แต่ก็ยังไม่มีการมาชำระแต่อย่างใด ดังนั้น ณ วันสิ้นงวดบัญชีรอบปี พ.ศ. 2549 บริษัท A จึงได้ตั้งค่าเผื่อหนี้สงสัยจะสูญทั้งจำนวน โดยยึดหลักมาตรฐานการบัญชีฉบับที่ 11 อันเป็นผลให้บัญชีการเงินของบริษัท A มีรายจ่ายเพิ่มขึ้นทันที 100 ล้านบาท แต่ในทางบัญชีภาษี บริษัท A ยื่นแบบภ.ง.ด.50 ประจำปี บริษัทได้ยึดหลักมาตรา 65 ทวิ (9) และกฏกระทรวง ฉบับที่ 186 (พ.ศ. 2534) อย่างเคร่งครัด กล่าวคือ บริษัทได้ทำการบวกกลับหนี้สูญทั้งจำนวน อันเป็นผลให้บริษัทมีกำไรจากการดำเนินงานและเสียภาษีตามปกติเสมือนหนึ่งไม่มีหนี้สูญ และในส่วนของหนี้สูญของบริษัท A ยังคงต้องรอการดำเนินการตามกฎหมายให้ครบถ้วนต่อไป และในช่วงเวลาเดียวกันนั้น บริษัท B มีเจ้าหนี้การค้ารายอื่นฟ้องร้องล้มละลายอยู่ก่อนแล้ว บริษัท A จึงได้ทำการยื่นหลักฐานคำขอรับการชำระหนี้ในคดีที่ลูกหนี้ถูกเจ้าหนี้รายอื่นฟ้องร้องในคดีล้มละลายอยู่ก่อนแล้วตามระเบียบของกรมบังคับคดีพร้อมกันนั้น บริษัท A ได้ใช้สิทธิคิดดอกเบี้ยนับตั้งแต่ บริษัท B ผิดนัดชำระหนี้ร้อยละ 7.5 % ต่อปี เป็นจำนวน 3 ล้านบาท ดังนั้น บริษัท B เป็นหนี้รวมทั้งสิ้นจำนวน 103 ล้านบาท
            ต่อมาปี พ.ศ. 2551-2553 บริษัท B ได้ยื่นคำร้องขอฟื้นฟูกิจการ โดยกิจการมีเจ้าหนี้การค้าทั้งในประเทศไทยและต่างประเทศจำนวนทั้งสิ้น 384 ราย เป็นหนี้รวมจำนวน 3,680 ล้านบาท กล่าวคือ บริษัท B มีการจัดทำแผนขอฟื้นฟูกิจการขึ้นมาใหม่ตามขั้นตอนในการขอฟื้นฟูกิจการ รวมถึงการจัดประชุมเจ้าหนี้เพื่อขออนุมัติแผนหลายครั้ง ใช้เวลาในการดำเนินการเป็นระยะเวลานานร่วม 3 ปี ผลปรากฎว่า ท้ายที่สุด ณ ที่ประชุมเจ้าหนี้ไม่ยอมรับแผนฟื้นฟูกิจการของลูกหนี้ เป็นผลให้ศาลได้สั่งยกคำร้องขอฟื้นฟูกิจการ และศาลสั่งพิทักษ์ทรัพย์เด็ดขาด หลังจากนั้น บริษัท Bเข้าสู่กระบวนการยืดทรัพย์ขายทอดตลาดในทันที
            กรมบังคับคดีใช้ระยะเวลาในการดำเนินการขายทอดตลาดนานถึง 7 ปี ในช่วงแรกตั้งแต่ปี พ.ศ. 2554-2557 กรมบังคับคดีส่วนกลางได้ดำเนินการขายสังหาริมทรัพย์จำนวน 1,827 รายการ และขายอสังหาริมทรัพย์จำนวน 8 รายการแยกออกจากกัน ผลปรากฎว่า ในการประมูลขายสังหาริมทรัพย์หลายครั้งต้องทำการยกเลิก เนื่องจากทรัพย์สินได้สูญหายไปไม่ตรงกับรายการทรัพย์สินที่ยื่นเข้าประมูล ส่วนอสังหาริมทรัพย์ราคาขายเป็นราคาที่คณะกรรมการได้ตั้งไว้ไม่มีผู้ยื่นซองเข้าประมูลแต่อย่างใดซึ่งในบางช่วงเวลาจำเป็นต้องรอนโยบายจากอธิบดีที่ย้ายเข้ามาใหม่ ส่งผลให้ต้องรอการประมูลครั้งถัดไปเป็นระยะเวลาหลายเดือนแต่ก็ยังขายทรัพย์ไม่ได้ แม้ว่าราคาทรัพย์สินจะลดลงในการประมูลครั้งถัดไปก็ตาม
            ช่วงที่สองตั้งแต่ปี พ.ศ. 2558-2560 กรมบังคับคดีใช้ระยะเวลาในการดำเนินการขายทอดตลาดโดยการเปลี่ยนนโยบายใหม่ ให้ไปทำการประมูลที่สำนักงานบังคับคดีจังหวัดชลบุรีอันเป็นสถานที่ตั้งของทรัพย์สินที่จะนำออกประมูล โดยรวมราคาประมูลสำหรับสังหาริมทรัพย์และอสังหาริมทรัพย์ในคราวเดียวกัน ในช่วงระยะเวลาดังกล่าวได้มีการลดราคาในการประมูลครั้งใหม่ทุกครั้ง ผลปรากฎว่า กรมบังคับคดีได้ประมูลขายทอดตลาดได้ในช่วงปลายปี พ.ศ. 2560 บริษัทได้รับชำระหนี้ 3% เป็นจำนวนเงิน 1 ล้านบาท (เนื่องจากหนี้ของบริษัทเป็นหนี้ที่ไม่มีหลักทรัพย์ค้ำประกัน)